Serie Brexit: Onderhandelingslessen Tussen Het Puin
Hoe vertrouwelijk moeten onderhandelingen zijn om tot een goed resultaat te komen? Er bestaat geen eenduidig antwoord op deze vraag. Het hangt er helemaal van af. Vredesonderhandelingen houden bijna altijd een fase van totale geheimhouding in, soms helemaal tot aan de vooravond van het ondertekenen van een overeenkomst. De meeste onderhandelingen in de publieke sector zijn openbaar in die zin dat men weet dat ze plaatsvinden. Informatie delen kan bredere steun voor het proces opleveren. Het hangt voor een groot deel af van de mate waarin leiders voelen dat ze informatie kunnen vrijgeven zonder een spervuur van aanvallen aan het thuisfront over zich heen te krijgen.
Belangrijk in dit dilemma is dat geen enkele partij volledige controle over informatie kan hebben. Tenzij je waterdichte afspraken maakt met de wederpartij om nooit iets buiten de onderhandelingsruimte te zeggen, is het nut van jouw geheimhouding omgekeerd evenredig aan de transparantie van de andere partij. En als de andere kant redelijk transparant is over wat er gebeurt (of vatbaar is voor lekken), werkt strikte geheimhouding naar jouw eigen achterban vooral contraproductief. De lippen stijf op elkaar betekent dat je je invloed op de beeldvorming verliest en die grotendeels overlaat aan de andere zijde.
In de Brexit-onderhandelingen, tot aan de beroemde Checkers-bijeenkomst van 2018, hield voormalig premier Theresa May haar kaarten heel lang dicht tegen de borst. Tegelijkertijd was er weinig aandacht in het VK over hoe de EU het proces had georganiseerd. Een ingewikkelde maar grotendeels transparante opzet van de Europese Commissie, de lidstaten en het Europees Parlement betekende een zogenaamde briefing bonanza in Brussel. Wat niet in Londen bekend werd gemaakt over de positionering van het VK, sijpelde indirect door in Brussel. Wellicht een belangrijke reden waarom het VK tijdens de onderhandelingen voortdurend werd aangevallen door de Britse pers om haar vermeende gebrek aan voorbereiding, is waarschijnlijk dat het niet zelf inzicht heeft gegeven in haar eigen voorbereidingsproces en de brede doelstellingen over de uitkomst.